Paul Ehrlich

---

Życiorys

Rodzina

Paul Ehrlich urodził się jako drugie dziecko w żydowskiej rodzinie. Jego ojciec, Ismar Ehrlich, był producentem napojów alkoholowych oraz agentem loteryjnym, pracującym w Strzelinie na Dolnym Śląsku. Żonaty był z Rosą Weigert, natomiast jego dziadek, Heymann Ehrlich, prowadził zamożny interes jako gorzelnik i dzierżawca. Ismar Ehrlich pełnił również funkcję przewodniczącego gminy żydowskiej. Paul podjął decyzję o nieprzechodzeniu na protestantyzm, co działało na wielu jego żydowskich znajomych, którzy zmuszeni byli do kontemplacji tego kroku z racji zawodowych. Niezbyt jednak interesował się żydowskimi tradycjami i zasadami. Jego kuzyn, Carl Weigert, był patologiem z Wrocławia i zafascynował młodego Ehrlicha technikami barwienia komórek chemicznymi substancjami, otwierając tym samym drogę do prowadzenia obserwacji mikroskopowych.

Edukacja

Po ukończeniu szkoły podstawowej w Strzelinie, Paul Ehrlich uczęszczał do gimnazjum św. Marii Magdaleny we Wrocławiu w latach 1864–1872, gdzie nawiązał znajomość z Albertem Neisserem. Paul nie wziął udziału w służbie wojskowej, a później postanowił studiować medycynę, uczęszczając na Uniwersytet Wrocławski oraz Uniwersytet w Strasburgu od 1872 roku, łącząc studia z krótkim pobytem na Uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim. Dyplom doktora medycyny uzyskał w 1878 roku na Uniwersytecie w Lipsku, gdzie jego promotor Julius Friedrich Cohnheim był kluczową postacią jego naukowego rozwoju. Temat jego rozprawy doktorskiej dotyczył teorii i praktyki zastosowania barwników anilinowych w celu barwienia tkanek zwierzęcych.

Berlin i Prudnik

Po zakończeniu studiów Ehrlich rozpoczął karierę jako asystent pod kierunkiem Friedricha Theodora von Frerichsa w berlińskim szpitalu Charité. W tym okresie skoncentrował swoje badania na histologii, hematologii oraz chemii barwników. W 1882 roku otrzymał tytuł profesora. W trakcie badań nad barwieniem tkanek wyodrębnił komórki zasadochłonne, kwasochłonne oraz obojętnochłonne, przyczyniając się do zaawansowanego rozwoju hematologii. Jego prace w zakresie wykrywania prątków gruźlicy, odkrytych przez Roberta Kocha, zaowocowały metodą Ziehla-Neelsena, którą stosuje się do dziś. Pracując nad wykorzystaniem barwników, odkrył właściwości błękitu metylenowego w terapii chorób nerwowych oraz badał reakcje chemiczne moczu u pacjentów z duralem brzusznym.

W dniu 14 sierpnia 1883 roku, w synagodze w Prudniku, poślubił Hedwig Pinkus. Jej ojciec, Josef Pinkus, który prowadził zakład włókienniczy, zainwestował w nowoczesne laboratorium Ehrlicha. Jego teść Samuel Fränkl był posiadaczem zakładu, którą Josef przejął. Hedwig miała brata, Maxa Pinkusa, który był przedsiębiorcą oraz mecenasem sztuki. Ubrani w willi rodziny Fränkel przy ulicy Kościuszki w Prudniku, Ehrlich traktował swoją żonę jako równego partnera. Stale podnosił płace dla pracownic w swoim instytucie, przekonany o ich niewłaściwej wycenie w porównaniu z mężczyznami. W 1884 roku na świat przyszła ich córka Stefanie, a w 1886 roku kolejna, Marianne. Posag związków małżeńskich pomógł mu w pokonaniu trudności finansowych, co również pozwoliło na przetrwanie okresu bezrobocia. Przyjaciele Ehrlicha często dzielili się opinią, że był osobą skromną w życiu osobistym, z jedyną słabością do cygar.

W 1885 roku opublikował pracę pt. „Das Sauerstoff-Bedürfniss des Organismus”, w której postawił tezę, że zużycie tlenu jest uzależnione od rodzaju tkanek i stanowi wskaźnik intensywności procesów życiowych komórek. W 1887 roku zyskał stanowisko Privatdozent na Wydziale Medycyny Uniwersytetu w Berlinie. Jednakże, pomimo obiecujących początków, natrafił na trudności w relacjach z następcą Frerichsa, Carlem Gerhardtem, a także uporał się z gruźlicą, którą udało mu się wyleczyć podczas pobytu w Egipcie. W 1889 roku stracił zatrudnienie i otworzył prywatną praktykę oraz laboratorium w Berlinie, a rok później uzyskał tytuł adiunkta na Uniwersytecie Fryderyka-Wilhelma. W 1891 roku Robert Koch zaprosił go do swojego Instytutu Chorób Zakaźnych, gdzie skupił się na badaniach z zakresu odporności, wprowadzając tzw. teorię łańcuchów bocznych, dotyczącej powstawania przeciwciał i ich reakcji z innymi substancjami. W 1896 roku założono Instytut Badań i Testów Serum w Steglitz, którym Ehrlich stał się dyrektorem. W tymże roku został także członkiem „Tajnej Rady Lekarskiej”.

Frankfurt

W roku 1899 Instytut został przeniesiony do Frankfurtu nad Menem, przybierając nazwę (Królewski) Instytut Terapii Doświadczalnej, a Max Neisser stał się jednym z kluczowych pracowników instytutu. W 1904 roku uzyskał pełną honorową profesurę w Getyndze, a także został wybrany do Narodowej Akademii Nauk Stanów Zjednoczonych. W 1906 roku darowizna od Franziski Speyer umożliwiła mu budowę nowego budynku instytutu badawczego, Georg-Speyer-Haus, którego został dyrektorem. W 1907 roku Ehrlich zdobył tytuł Geheimer Obermedizinalrat, a także nawiązał współpracę z Farbwerke Hoechst, uregulowawując zasady dotyczące współpracy, gdzie wszystkie odkrycia miały być dzielone z firmą, która w zamian przekazywała 30% zysków dla naukowców jednostki. W 1908 roku jego badania z dziedziny immunologii zostały uhonorowane Nagrodą Nobla. W Georg-Speyer-Haus, pracując wraz z japońskim bakteriologiem Sahachirō Hata, opracował w 1909 roku lek „(Ehrlich-Hata) 606” (nazywany później „Salwarsan”) przeciwko kiłom – pierwsze odkrycie w zakresie chemioterapii. W 1910 roku Ehrlich został zagranicznym członkiem Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk, jak również członkiem zewnętrznym Royal Society. Od 1905 roku był członkiem honorowym Royal Society of Edinburgh.

Od 1911 roku aż do swojej śmierci był członkiem senatu nowo utworzonego Towarzystwa Cesarza Wilhelma, a w tym samym roku uhonorowano go też odznaczeniem Liebig-Denkmünze przez Stowarzyszenie Niemieckich Chemików. Choć wykłady sprawiały mu trudności, w 1914 roku otrzymał tytuł profesora farmakologii na nowo powstałym Uniwersytecie we Frankfurcie, gdzie udało mu się zapobiec włączeniu Georg-Speyer-Haus do struktur uniwersytetu. Oprócz Instytutu Pasteura, Ehrlich dobrze współpracował z zagranicznymi badaczami, w tym z przyszłymi laureatami Nagrody Nobla, Henrym Hallett Dale’em oraz Paulem Karrerem. W czasie I wojny światowej podpisał apel propagandowy „Do świata kultury!”.

Paul Ehrlich odmówił przyjęcia tytułu szlacheckiego, ponieważ nie zamierzał przechodzić na chrześcijaństwo.

Śmierć

Ehrlich doznał zawału mięśnia sercowego 17 sierpnia 1915 roku, który doprowadził do jego śmierci 20 sierpnia. W telegramie kondolencyjnym, cesarz Wilhelm II Hohenzollern napisał: „Ubolewam nad śmiercią tego niezwykle zasłużonego badacza nauk medycznych i cierpienia ludzkości, którego dzieło życia zapewni mu nieśmiertelną sławę i wdzięczność wśród świata i potomności.” Paul Ehrlich został pochowany na żydowskim cmentarzu we Frankfurcie w bloku 114 N.

Praca

Metody barwienia dla hematologii

Początek działań związanych z barwieniem tkanek i bakterii ma swoje korzenie w badaniach przeprowadzonych przez kuzyna Ehrlicha, Carla Weigerta, który w latach 70. XIX wieku jako pierwszy zastosował barwniki do mikroskopowego przechwytywania bakterii. Weigert wprowadził również barwniki anilinowe do obszaru histologii oraz diagnostyki mikrobiologicznej.

Podczas studiów w Strasburgu, gdzie kształcił się pod okiem renomowanego anatoma Heinricha Wilhelma Waldeyera, Ehrlich kontynuował prace nad barwnikami, koncentrując się na ich zastosowaniu w badaniach histologicznych. Po ukończeniu ósmego semestru udał się do Fryburga Bryzgowijskiego, gdzie skupił się na badaniach związanych z barwnikiem dalii, co zaowocowało jego pierwszą publikacją.

W 1878 roku, składając rozprawę doktorską zatytułowaną „Wkład w teorię i praktykę barwienia histologicznego”, Ehrlich odkrył nowy typ komórki w protoplazmie, która mogła być przedstawiana za pomocą podstawowych barwników. Traktował te komórki jako „komórki tuczne”, co wiązało się z jego przekonaniem o ich roli w procesie odżywiania. Jego podejście do chemii w kontekście doktoratu było nietypowe, ponieważ przedstawił rozbudowane spektrum technik barwienia oraz chemii stosowanych barwników.

Praca w berlińskim szpitalu Charité pozwoliła mu rozwijać metodologię różnicowania białych krwinek na podstawie ziarnistości. Kluczowe dla tej innowacji były techniki, które opracował, dotyczące suchego preparatu. Poprzez ogrzewanie kropli krwi między szklanymi płytkami nad palnikiem Bunsena, Ehrlich był w stanie utrwalić komórki krwi, zachowując jednocześnie ich barwność. Znalazł sposób na precyzyjne wyznaczanie limfocytów w strukturze leukocytów, co umożliwiło mu różnicowanie między nieziarnistymi limfocytami, jednojadrzastymi oraz wielojądrowymi leukocytami.

Ehrlich od 1880 roku badał również czerwone krwinki. Znalazł jądra erytrocytów, zwłaszcza w przypadkach anemii, które klasyfikował na normoblasty, megaloblasty, mikroblasty oraz poikiloblasty, poszukując jednocześnie komórek progenitorowych erytrocytów. Te badania stanowiły fundamenty do dalszej analizy anemii, jak i systematyzacji białaczki poprzez dokładne badanie białych krwinek.

W Charité Ehrlich był zaangażowany w analizowanie próbek krwi i moczu pacjentów. Jego przełomowe badanie z 1881 roku dotyczące reakcji diazowej na mocz umożliwiło sklasyfikowanie różnych typów duru brzusznego i chorób biegunkowych. Jego odczyn barwny dawał możliwość przewidywania przebiegu choroby, a stosowany w badaniach roztwór nazwany został odczynnikiem Ehrlicha.

Pomimo znaczącego wkładu w naukę, Ehrlich napotkał pewne trudności. Jego prace były często niedoceniane i źle rozumiane przez lekarzy, ponieważ jego zaplecze chemiczne znacznie wykraczało poza powszechnie stosowane metody w medycynie.

Badania surowicy

Przyjaźń z Robertem Kochem

Patolog Julius Friedrich Cohnheim zaprosił Ehrlicha do Wrocławia, gdzie zyskał szansę na szersze eksperymenty. Cohnheim również przedstawił Ehrlicha Robertowi Kochowi, który wówczas był lekarzem powiatowym. Koch szczegółowo opisał cykl życia patogenu wąglika, a swe eksperymenty prezentował na Wydziale wrocławskim, co Ehrlich miał okazję obserwować w końcowych latach swoich studiów.

W marcu 1882 roku, Robert Koch dostarczył wykład na temat gruźlicy, w którym omówił patogena tej choroby. Ehrlich później nazywał to doświadczenie swoim największym momentem w nauce. Już następnego dnia poprawił swoją metodę barwienia, co Koch uznał za innowacyjne. Od chwili tej rozwinęła się bliska przyjaźń między oboma naukowcami.

W 1890 roku Ehrlich objął oddział gruźlicy w Szpitalu Miejskim Moabit na zlecenie Kocha. Badano tam między innymi tuberkulinę, którą Ehrlich sam spróbował. W ramach tzw. „skandalu tuberkulinowego” stanął w obronie Kocha, akcentując przy tym diagnostyczne wartości tuberkuliny. W 1891 roku Koch zaprosił Ehrlicha do nowopowstałego Pruskiego Instytutu Chorób Zakaźnych. Pomimo braku wynagrodzenia, Ehrlich uzyskał dostęp do wszystkich zasobów instytutu, co zawsze podkreślał jako ogromne wsparcie.

Pierwsza praca nad odpornością

Ehrlich rozpoczął swoje pierwsze badania nad szczepieniami w prywatnym laboratorium. W tym czasie poddawał myszy działaniu trucizn takich jak rycyna i abryna. Zauważył zjawisko, że po podaniu narastających dawek rycyny myszy stały się – jego zdaniem – „odporne na rycynę”. Uważał, że taki stan to immunizacja, a odporność pojawiała się nieregularnie. Zaskakujący był także fakt, że trwała ona przez wiele miesięcy, jednak myszy, które były odporne na rycynę, nadal były wrażliwe na abrynę, podobnie jak myszy nieleczone.

W jego badaniach nad „dziedziczeniem” odporności nabytej zaobserwował, że niektórzy osobnicy po ospie czy kile wykazywali czasami przeniesienie odporności na potomstwie. Ehrlich jednak uznał, że nie jest to dziedziczenie w biologicznym znaczeniu. Wykazał, że płód był zaopatrywany w przeciwciała przez krwiobieg matki, co udowodnił także obserwując, że tak zwana „dziedziczna odporność” z czasem zanikała.

Praca z Behringiem nad serum leczącym błonicę

Emil Behring od 1893 roku podejmował próby wytworzenia surowic odpornościowych do leczenia błonicy i tężca, jednak wyniki jego pracy były chaotyczne. Koch zasugerował, by Behring współpracował z Ehrlichem. Ta współpraca okazała się owocna, bowiem Ehrlich zdołał szybko pomóc rozwijając poziom uodpornienia myszy w eksperymentach z Hoechst AG. Przeprowadzone kliniczne próby z surowicą przeciw błonicy zakończyły się sukcesem na początku 1894 roku, a wkrótce „środki przeciw błonicy Behringa wynalezione przez spółkę Behring-Ehrlich” weszły na rynek.

Początkowo uzgodnili podział zysków, które zmieniały się z czasem, a ostatecznie Ehrlich został zmuszony do przyjęcia udziału w wysokości tylko 8%. Choć zgodził się na to, to miał wrażenie, że stracił swój udział w dochodach. Od tego momentu relacje między Behringiem a Ehrlichem zaczęły się pogarszać, a ich różnice stały się dodatkowo widoczne w kontekście wartości serum tężcowego.

Określenie wartości serum

W obliczu wielkiej nowinki, jaką było lecznicze serum, potrzebna była metodologia oceny jego jakości. Od 1 kwietnia 1895 roku w Niemczech dopuszczano do sprzedaży jedynie te surowice, które uzyskały zatwierdzenie przez odpowiednie władze. Na początku stacja kontroli surowicy mieściła się w Instytucie Chorób Zakaźnych. W 1896 roku Ehrlich stanął na czele nowo powstałego Instytutu Badań Surowic i Testów Surowic, gdzie zebrał wszystkie kontrakty z Farbwerke Hoechst i zajął się skutecznością serum, zarabiając rocznie 6000 marek.

Do określenia wartości leczącego serum błonicy wykorzystana została substancja toksyczna. Ehrlich zorientował się, że stosowana trucizna była ważna tylko przez krótki czas. Wprowadził kilka innowacji w zestawieniu z preparatami stosowanymi do testów: używał nie toksycznych próbek, lecz serum w proszku, które rozpuszczał krótko przed testem. Za pomocą specjalnych testów sprawdzał siłę trucizny, które stanowiły kontrolę dla innych surowic. Ostatecznie zdefiniowana przez niego interpretacja wyników testu budziła kontrowersje i była wyzwaniem dla akceptacji jego metodologii. Aby uzyskać wynik eksperymentalny, należało odpowiednio przygotować próbki tak, by świni morskiej zmarła w przeciągu czterech dni. Jeśli umierała wcześniej, serum uznawano za zbyt słabe.

Ehrlich, wierząc w stałość i powtarzalność uczynków, porównywał te procesy do klasycznego miareczkowania chemicznego. W obliczu propozycji przeniesienia instytucji naukowych do Frankfurtu, w 1899 roku instytut przyjął formę „Królewskiego Pruskiego Instytutu Terapii Doświadczalnej”. Niemiecka metodologia testowa zyskała międzynarodowe uznanie, a wiele instytucji w różnych krajach wdrożyło standardized serum dostarczane przez Frankfurt. W odpowiedzi na odkrycia w dziedzinie ograniczania skutków zakażeń, stworzone zostały również surowice przeciwtężcowe oraz preparaty do użytku weterynaryjnego. Instytut badał także tuberkulinę i mostek szczepionkowy. Ważnym współpracownikiem Ehrlicha był tutaj Julius Morgenroth.

Teoria łańcucha bocznego

Inspiracją dla dalszych badań Ehrlicha stała się jego teoria „łańcucha bocznego”, którą stworzył w 1897 roku. Celem jego myśli było wyjaśnienie interakcji między trucizną a czynnikami aktywnymi serum, które miały wyraźne powiązanie z organizmem. Opisał tę interakcję na przykładzie trucizny tężcowej, wskazując, że protoplazma komórek ma w sobie specjalne „łańcuchy boczne” (makrocząsteczki), z którymi wiąże się trucizna, zaburzając ich naturalne funkcje. Dzięki tej koncepcji zyskał zrozumienie dla regeneracji blokowanych łańcuchów bocznych, co tłumaczyło fenomen immunizacji. W przypadku nadmiaru, łańcuchy boczne mogły być uwolnione do krwi jako przeciwciała.

Ehrlich w kolejnych latach rozwijał swoją teorię, wprowadzając koncepcję „amboceptorów”, które odzwierciedlały różne typy receptorów. Przy współpracy z innymi badaczami zaadoptował dodatkową „cząsteczkę”, która pełniła rolę wspomagającą interakcje między antygenem a przeciwciałem. Za te fundamentalne badania w zakresie immunologii oraz standardyzacji oznaczania wartości serum, Ehrlich, w 1908 roku wspólnie z Ilją Miecznikowem, został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny.

Badania nowotworowe

W 1901 roku Pruskie Ministerstwo Finansów wyraziło zaniepokojenie przekroczeniem budżetu przez Ehrlicha, co doprowadziło do cięcia jego dochodów. Sytuację tę próbował zażegnać Friedrich Althoff, łącząc Ehrlicha z Georgiem Speyerem, współwłaścicielem firmy bankowej Lazard Speyer-Ellissen. Warto przypomnieć, że zachorowanie cesarzowej Wiktorii Koburg spowodowało wzrost zainteresowania badaniami nad rakiem, co doprowadziło do zaangażowania Ehrlicha przez cesarza Wilhelma II w badania nad tą chorobą. Z jego inicjatywy utworzono przy Instytucie Terapii Doświadczalnej nowy dział, gdzie pracowali Gustav Embden i inni specjaliści. Ehrlich jednakże od razu zaznaczył, że badania nad rakiem będą miały charakter podstawowy, a pośpiech w poszukiwaniu cudownego lekarstwa nie jest wskazany.

Jednym z achivementów zespołu Ehrlicha było zaobserwowanie, że złośliwość komórek rakowych wzrasta wraz z ich dalszym rozwojem, co miało miejsce w przypadku przeszczepów. Jeśli pierwotny nowotwór został usunięty, przerzuty rozwijały się szybko. W badaniach nad nowotworami Ehrlich zastosował metody bakteriologiczne, próbując stworzyć mechanizmy obronne przeciwnowotworowe poprzez wstrzykiwanie osłabionych komórek nowotworowych.

Chemoterapia

Barwniki

W 1885 roku Ehrlich zaprezentował monografię Das Sauerstoff-Bedürfniss des Organismus, w której łączył teorię oraz praktykę barwienia; jego badania wykazały, że barwniki najlepiej wchłaniają się przez organizm w postaci ziarnistej. Poświadczeniem tych teorii były badania przeprowadzone na błękit alizarynowy i błękit indofenolowy, które wstrzykiwane zwierzętom powodowały zabarwienie różnych narządów po ich śmierci, co miało znaczenie dla zrozumienia wchłaniania chemikaliów przez organizmy.

Błękit metylenowy

Ehrlich badał także błękit metylenowy, nie tylko jako barwnik do bakterii, ale także pod kątem zastosowań medycznych. Zauważył, że aksony komórek nerwowych uległy zabarwieniu, a jego badania nad tym tematem ujawniły potencjał terapeutyczny tej substancji. Po roku 1889, w momencie gdy był bez zatrudnienia, kontynuował badania nad błękitem metylenowym prywatnie, co prowadziło do wniosków o jego zastosowaniu w leczeniu malarii, co zostało potwierdzone u pacjentów w Moabit, u których gorączka i plazmodia zniknęły z krwi.

Poszukiwanie „specyficznej chemoterapii”

Ehrlich wrócił do badań nad błękitem metylenowym, zanim Instytut Terapii Doświadczalnej przeniósł się do Frankfurtu. W wyniku jego pracy z Georgiem Speyerem powstał Georg-Speyer-Haus, gdzie Ehrlich mógł kontynuować swoje badania chemoterapeutyczne. Śledząc działania chininy wobec malarii oraz ideę terapeutycznych surowic, doszedł do przekonania, że muszą istnieć specyficzne leki chemiczne, wsparte odpowiednimi badaniami. Zapoczątkował ideę „Therapia sterilisans magna” ze strasznym marzeniem stworzenia leku wyeliminującego wszelkie patogeny jednym działaniem. Ehrlich zapoczątkował systematyczne badania przesiewowe substancji chemicznych dla poszczególnych właściwości terapeutycznych, co rzuciło światło na rozwój przemysłu farmaceutycznego.

W badaniach chemoterapeutycznych znaczącą rolę pełnił współpracownik Ehrlicha, chemik Alfred Bertheim. W poszukiwaniach na zwierzętach testowych trafił na substancję o nazwie czerwień trypanowa, skutecznie eliminującą pasożyty. Badania nad kwasem arsanilowym, znanym potem jako Atoxyl, stanowiły dalszy krok w tej dziedzinie, chociaż związek ten okazał się toksyczny, uszkadzając nerw wzrokowy, co ilustruje niebezpieczeństwa stojące przed badaniami nad nowymi preparatami.

Dnia 31 sierpnia 1909 roku, Ehrlich i jego współpracownik Sahachirō Hata odkryli, że „preparat 606”, zwany arsfenaminą, był skuteczny w zwalczaniu krętków, wywołujących kiłę. Ehrlich widział w tym związku dowód na swoje teorie łańcucha bocznego, a po testach na królikach, przy współpracy z firmą Hoechst, wprowadzono preparat do badań klinicznych z pozytywnymi efektami. W końcu preparat otrzymał nazwę „Salwarsan” i stał się pierwszym systematycznie opracowanym lekiem specyficznym w historii medycyny.

Chociaż „Salwarsan” nie był wolny od poważnych skutków ubocznych, został szybko zastąpiony przez „Neosalwarsan”, co rozpoczęło tzw. „wojnę salwarsanową”. Ehrlich został oskarżony o nadmierne wzbogacenie się oraz związane z tym kontrowersje, co doprowadziło do jego publicznej krytyki.

Upamiętnienie

Film

Historia życia Paula Ehrlicha została uwieczniona na dużym ekranie w 1940 roku w amerykańskim filmie fabularnym pt. Eksperyment doktora Ehrlicha (oryginalny tytuł: Dr. Ehrlich’s Magic Bullet), którego reżyserem był William Dieterle. Produkcja ta zdobyła nominację do Oscara w kategorii najlepszy scenariusz oryginalny. W rolę Ehrlicha wcielił się utalentowany aktor Edward G. Robinson, a dystrybucją filmu zajmowała się znana wytwórnia Warner Bros.

Znaczki pocztowe i banknoty

Z okazji stulecia urodzin Ehrlicha, w 1954 roku Deutsche Bundespost wydała wyjątkowy znaczek, na którym przedstawiono zarówno Ehrlicha, jak i Emila von Behringa, który był o dzień młodszy. Także w 2004 roku wprowadzono do obiegu znaczki o tej samej tematyce. Jego podobizna znalazła się również na banknocie o nominale dwustu marek.

Patronat

W 1910 roku, jeszcze za życia wybitnego naukowca, jego imieniem nazwano jedną z ulic we Frankfurcie. W czasach III Rzeszy osiągnięcia Ehrlicha były ignorowane, podczas gdy Emil von Behring był przedstawiany jako ideał aryjskiego badacza. Rodzina Ehrlicha, w tym jego żona i córki, musiała emigrować. Po zmianach wprowadzonych przez nazistów, w 1938 roku nazwa ulicy jego imienia została zmieniona na ulicę Ludwiga Rehna, lecz po zakończeniu II wojny światowej przywrócono pierwotne miano. Dziś ulice nazwane imieniem Ehrlicha oraz Rehna sąsiadują ze sobą. Imię Paula Ehrlicha noszą także ulice w miastach takich jak Berlin, Hamburg, Fryburg Bryzgowijski, Lübeck, Kaiserslautern, Karlsruhe, Bad Homburg, Bad Nauheim, Monachium, Leimen, Bergheim oraz Wiedeń. Wiele instytucji, takich jak szkoły, apteki i przychodnie, również przyjęło jego nazwisko.

Inne

Niemieckie Federalne Biuro ds. Surowic i Szczepionek, obecnie znane jako Federalny Instytut Szczepionek i Leków Biomedycznych, zostało nazwane na cześć Ehrlicha. Nagroda imienia Paula Ehrlicha i Ludwiga Darmstaedtera, przyznawana przez Fundację Paula Ehrlicha, to najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie medycyny oraz badań biomedycznych w Republice Federalnej Niemiec. Towarzystwo Chemioterapii Paula Ehrlicha e. V. z Frankfurtu nad Menem, Klinika Paula Ehrlicha w Bad Homburg oraz ADL Human Rights Prize również noszą jego imię. W 1970 roku krater na Księżycu został nazwany jego imieniem, natomiast UK Antarctic Place-Names Committee nadał górze Aciar na Antarktydzie nazwę Ehrlich, zachowując jednocześnie pierwotną. W 2004 roku planetoida (65708) otrzymała jego imię. Konkurencja Benjamin Franklin / Goethe, która odbywała się od 1998 roku na Uniwersytecie Medycznym w Berlinie oraz na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu we Frankfurcie, w 2016 roku przemianowano na Paul Ehrlich Contest. W Strzelinie, w miejscu narodzin Ehrlicha, w dniu 1 maja 2004 roku, odsłonięto popiersie wybitnego naukowca na ulicy Bolka I Świdnickiego, w symbolicznej dacie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

---

Oceń: Paul Ehrlich

---